نسبت های مالی اعدادی هستند که برای یک سری اطلاعات معنادار از صورت های مالی یک شرکت خارج می شود. هدف آن هم بدست آوردن اطلاعات معنادار می باشد. در واقع نسبت های مالی ارتباط بین رقم های صورت های مالی شرکت را به صورت نسبت ریاضی مطرح می کند.

هدف از نسبت های مالی، پیدا کردن راه های موثر برای پیشرفت یک شرکت یا موسسه می باشد. به طور مثال بالا بودن میزان بدهی نسبت به دارایی شرکت، علائمی از تحت فشار بودن یک شرکت و خطر ورشکستگی می باشد.

یکی از رایج ترین راه های بدست آوردن صورت های مالی محاسبه و بررسی نسبت ها مالی می باشد. این نسبت ها مانند: ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان نقدینگی، آنالیزهای مقداری و ارزیابی نقدینگی، رشد، حاشیه سود، سودآوری، نرخ بازگشت، ارزش گذاری و… می باشند.

مقایسه نسبت های مالی:

نسبت های مالی نشان دهنده رقابت شرکت با شرکت های هم نوع خودش می باشد و عملکرد خوب یا بد شرکت نسبت به آن رقبا را نشان می دهد. در این مقایسه مشخص می شود که یک شرکت استفاده بهینه در جهت افزایش سودآوری داشته است یا نداشته است. استفاده کنندگان نسبت های مالی به دو دسته، استفاده کنندگان داخلی و خارجی تقسیم می شوند:

استفادگنندگان داخلی:

این استفاده کنندگان تیم مدیران، کارمندان و مالکان سهام می باشد.

استفادکنندگان خارجی:

این استفاده کننده گان تحلیلگران مالی، سرمایه گذاران، خرده فروشان، اعتبار دهنگان، رقبا، مقامات مالیاتی و نظارتی و در نهایت ناظران صنعت می باشند.

دسته بندی نسبت های مالی:

در شرکت ها یک سری محاسبات بر روی صورت های مالی شرکت انجام می شود و وضعیت شرکت در مورد قیمت سهام مورد بررسی قرار می گیرد. با در نظر گرفتن این صورت های مالی بدست آمده می توان سلامت مالی یک شرکت را تایید کرد. این نسبت ها به شرح زیر می باشند:

• نسبت‌های نقدینگی
• نسبت‌های اهرمی و پوششی
• نسبت‌های فعالیت
• نسبت‌های سودآوری
• نسبت‌های ارزش بازار

نسبت های نقدینگیدر ذیل به بررسی هر یک از این نسبت ها می پردازیم:

نسبت های نقدینگی:

 مقدار توانایی شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت می باشد. محاسبه نقدینگی شرکت برای بررسی توانایی آن در برابر پرداخت بدهی های کوتاه مدت می باشد. هر شرکتی که نقدینگی مالی نداشته باشد در برابر قرار گرفتن با بحران اقتصادی، افزایش قیمت مواد اولیه و قطعات مصرفی با مشکل مالی مواجه می شود.

در محاسبه نسبت های نقدینگی، می توان بررسی کرد که کدام قسمت از دارایی ها شرکت دارای ارزش تبدیل شدن به وجه نقد می باشد. این محاسبات برای یک سال جاری شرکت می باشد. هرچقدر که مقدار و اعداد این محاسبه بالاتر باشد به همان نسبت هم شرکت دارای ارزش و اعتبار بالاتری می باشد. نسبت های نقدینگی شامل موارد ذیل می باشد:

1. نسبت جاری: هرگاه شرکت بدهی های کوتاه مدت را به وسیله دارایی های جاری پرداخت کند به آن نسبت جاری میگویند.

نسبت جاری: دارایی‌های جاری/ بدهی‌های جاری

2. نسبت آنی: هرگاه یک شرکت بدهی های کوتاه مدت را از دارایی های نقدی خود پرداخت کند، به آن نسبت آنی می گویند.

نسبت آنی (سریع) = دارایی‌های جاری – موجودی مواد و کالا / بدهی‌های جاری

3. نسبت وجه نقد: هرگاه یک شرکت بدهی های کوتاه مدت را از وجوه نقدی آن شرکت پرداخت کند به آن نسبت وجه نقد می گویند. این روش مطمئن ترین می باشد و حساب های دریافتنی در آن محاسبه نمی شود.

نسبت وجه نقد = موجودی نقدی+ سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت / بدهی‌های جاری

نسبت اهرمی و پوششی:

این نسبت میزان دریافت شده از بدهی را محاسبه می کند و برای ازریابی سطح بدهی های کوتاه مدت و بلند مدت شرکت می باشد. در محاسبه نسبت اهرمی و پوششی مشخص می شود که شرکت چگونه می تواند نیازهای مالی را از منابع مالی خارج از شرکت تامین کند. حال ممکن است که این نیاز پرداخت بدهی های شرکت باشد. این نسبت های مالی و محاسبه آن ها بدهی های کوتاه مدت و بلند مدت شرکت را هم بررسی می کند. نسبت های اهرمی شامل موارد ذیل می باشند:

نسبت بدهی:

در این محاسبه توانایی شرکت برای پرداخت بدهی های بلند مدت به سر رسیده، مشخص می شود. در نمودار بدست آمده از نسبت بدهی، عملکرد شرکت در دراز مدت، میزان سود و توانایی پرداخت بدهی مشخص می شود.

در این نمودار بدست آمده از نسبت ها مالی، کل دارایی های شرکت در برابر بدهی های آن مشخص می شود. حال هرچقدر که میزان عدد بدست آمده در این نسبت کمتر باشد، وضعیت شرکت مطلوب تر می باشد. حتی اگر که شرکت هم دچار ورشکستگی باشد، احتمال پرداخت بدهی به طلبکاران بالاتر است. در این نمودار نسبت مالی نسبت های بدهی شرکت هم مشخص می شود.

نسبت بدهی به ارزش ویژه:

شرکت هایی که دارای بدهی های بالا می باشند، ممکن است که سرمایه آن ها با خطر مواجه شود و بازپرداخت بدهی با مشکل مواجه شود. در این نمودار نسبت، این بدهی ها و بازپرداخت آن را مشخص می کند.

نسبت پوشش هزینه بهره:

این نمودار، توانایی شرکت را برای پرداخت هزینه های مالی، مثلا پرداخت سود را مشخص می کند. در واقع معلوم می کند که این شرکت چقدر می تواند کاهش سود را تحمل کند و هزینه ها را هم پرداخت کند.

نسبت های فعالیت:

در نسبت های فعالیت بدست آمده از یک شرکت، می توان متوجه شد که چه اقلامی در شرکت در سریع ترین زمان و با راحتی نقد می شوند. این اقلام می تواند وجوه نقد، موجودی حساب بانکی و اسناد دریافتنی می باشند. دیگر موجودی های شرکت مانند پیش پرداخت ها در این نمودار محاسبات قرار نمی گیرد، زیرا برای نقد شدن به زمان بیشتری احتیاج دارند. برای بدست آوردن این نمودار موارد نقد شونده شرکت بر بدهی ها تقسیم می شود.

نسبت های سودآوری:

در این نمودار میزان سود شرکت مشخص می شود. در واقع تفاوت میزان سود فروش یک ساله شرکت مشخص می شود و هرچقدر که این نسبت عددی بالاتر باشد، نشان دهنده سود بالای شرکت می باشد.

بازار سهام برای سرمایه گذاران بسیار اهمیت دارد. در این بازار سهام بر اساس ارزش واقعی آن ارزش گذاری می شود. این ارزش ممکن است که پایین تر و یا بالاتر از ارزش فعلی آن سهام باشد. در نمودار نسبت مالی ارزش بازار، عملکرد شرکت و نمودار رشد آن در سال آینده، برای سهام داران و تحلیل گران بازار سرمایه مشخص می شود. این نسبت به دست آمده ارزش و قیمت هر سهم با سود خودش را مشخص می کند. حالا اگر نسبت های مالی دیگر که شامل نسبت نقدینگی، نسبت سودآوری، فعالیت و اهرمی دارای شرایط و نمودار بسیار خوبی باشند، نمودار این نسبت ارزش بازار هم مسلما روند رو به رشد و بالایی را نشان می دهد.

دیگر اینکه با این نمودار روند رشد شرکت در سال آینده مشخص می شود و به همان نسبت قیمت سهام و سود پرداختی آن هم مشخص می شود. این نسبت شامل موارد ذیل می باشد:

نسبت قیمت به سود:

این نسبت برای سهامداران و تحلیل گران بسیار پراهمیت می باشد. در این نمودار رابطه میان قیمت پرداختی برای سهام و آینده شرکت مشخص می شود.

در این نمودار، گران شدن و ارزان شدن یک سهم از سهام مشخص می شود. برای مثال اگر نسبت قیمت به سود پایین باشد، نشان دهنده سهام زیر قیمت می باشد.

درآمد هر سهم:

در هر سال مالی با توجه به تصمیم مدیریت و مجمع عمومی عادی سالانه، بخشی از سود خالص شرکت و سود سال های گذشته، در بین سهام دارای به عنوان سود سهام تقسیم می گردد، به آن نسبت پرداخت سود سهام نیز می گویند.

این سود دریافتی باعث انگیزه برای خرید سهام به وسیله سهام داران می شود. در این رابطه بدست آمده هم نسبت سود سهام پرداختی شرکت مشخص می شود. علاه بر آن نسبت درآمد هر سهم و سود حاصل شده برای هر سهم از شرکت را مشخص می کند.

ارزش دفتری هر سهم:

این ارزش هر سهم از تقسیم ارزش یک شرکت بر تعداد سهام عادی آن به دست می آید. در واقع ارزش دفتری هر سهم با قیمت بازار آن شاخص آن سهم، مورد توجه سرمایه گذاران شرکت می باشد. در واقع در این نمودار ارزش سهام بر اساس تاریخ آن سهم برای سرمایه گذاران مشخص می شود.

نسبت بازده سود سهام:

در زمان خرید هر سهم از سهام یک شرکت از طریق نمودار نسبت سود سهام می توانید، سود نقدی در برابر قیمت پرداخت شده را بدست آورید و اطمینان از خرید آن سهام را داشته باشید. نشان دهنده بازده بالای یک سهم برای خریداران دنبال سود بسیار مفید می باشد و برای آن ها ارزش طولانی سهام مهم نمی باشد.

نسبت جاری:

در نمودار نسبت جاری تقسیم دارایی های شرکت بر بدهی های آن مشخص می شود و شرکت از توانایی پرداخت بدهی های آن شرکت را از دارایی های جاری مطلع می شود. نسبت جاری پایین هم نشان دهنده ناتوانی شرکت در برابر پرداخت بدهی آن می باشد. در این نمودار هم ساکن ماندن و بدون استفاده بودن سرمایه شرکت هم مشخص می شود.

معرفی نسبت‌های فعالیت:

این نسبت برای میزان ارزش یابی دارایی های شرکت می باشد و از ارزیابی مقدار فروش بر تاثیر دارایی مورد سنجش قرار می گیرد. در واقع حجم فروش شرکت با سرمایه گذاری در دارایی مانند موجودی کالا و یا دارایی ثابت مورد بررسی قرار می گیرد.

• دوره گردش موجودی کالا و یا میانگین سنی کالا: در این نسبت مالی، دفعات گردش کالا را در یک سال مالی نشان می دهد و بیانگر این است که یک کالا چند بار به فروش رسیده و جایگزین شده است.
• دوره وصول مطالبات: در این نسبت مالی فاصله تحویل کالا به مشتری و دریافت وجه آن را نشان می دهد. در واقع مشخص کننده چرخه عملیاتی مطالبات شرکت از مشتریان می باشد.
• دوره گردش عملیات: در این نمودار نسبت مالی مراحل خرید مواد اولیه، تولید کالا و رسیدن به دست مشتری و دریافت وجه آن بررسی می شود.
• دوره گردش دارایی: در این نمودار چگونگی ایجاد درآمد از دارایی های شرکت را مشخص می کند. بنابراین با توجه به این نمودار بیشتر شدن دارایی برای کسب درآمد بیشتر بسیار موثر می باشد.
• دوره گردش دارایی های ثابت: در این نمودار میزان تاثیرگذاری دارایی های ثابت شرکت بر درآمد مشخص می شود.
• دوره پرداخت بدهی ها: در این نمودار مدت زمان پرداخت بدهی های شرکت با تامین کنندگان مواد اولیه مشخص می شود.
• نسبت گردش سرمایه جاری: سرمایه در گردش برای شرکت تسهیلاتی را در چرخه تولید ایجاد می کند. در واقع سرمایه در گردش، تفاوت دارایی های جاری از بدهی های جری شرکت می باشد.
• نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش: یکی از موارد دارایی های جاری موجودی کالا نیز می باشد. حالا نسبت موجودی کالا با سرمایه نشان می دهد که چه میزان از سرمایه در گردش را موجودی کالا تشکیل می دهد.